Gezond eten zonder pesticiden!

Foto: Raw Pixel

Gezond eten zonder pesticiden! – Vijftien jaar geleden besloot Brewood Park Farm bedijfsmanager Tim Parton in Staffordshire in Groot-Brittannië, een sprong te wagen en te gaan experimenteren met biologische landbouw. In plaats van synthetische pesticiden en meststoffen te gebruiken, past hij zelfgebrouwen biologisch actieve natuurlijke middelen toe op zijn gewassen, om ze te helpen groeien en stikstof en fosfor in de bodem te fixeren. Denk bijvoorbeeld aan een schimmelsoort als trichoderma.

Parton maakt deel uit van een groeiende boerengemeenschap die regeneratieve landbouw beoefent. Regeneratieve landbouw is een landbouwbenadering die prioriteit geeft aan de gezondheid van de bodem en het milieu door synthetische inputs te minimaliseren.

Overschakeling op biologische landbouw

Hij schakelde over op het gebruik van biologische benadering nadat hij last had van hoofdpijn en huiduitslag door het gebruik van pesticiden. Na het onderdompelen van schapen in mengsels van insecticiden en pesticiden om parasieten te elimineren, verschenen er vaak knobbels op zijn armen. De reactie hield dan altijd enkele dagen aan. Parton ‘Ik reageerde overduidelijk op die rommel. Maar wanner ik naar de dokter ging, zeiden deze “je lichaam overreageert gewoon op het spul. Dat trekt wel weg. Niets aan de hand”.’

Domino-effect

Sinds hij is overgeschakeld naar een biologische landbouwmethode heeft Parton geen negatieve gevolgen voor de gezondheid ondervonden. Hij heeft al meer dan tien jaar geen fosfor- en kaliummeststoffen nodig gehad om zijn gewassente beschermen. ‘Ik probeer de plant qua voedingswaarde zo evenwichtig mogelijk te houden. Want als de plant de juiste voeding krijgt, wordt hij niet ziek’, aldus Parton. Hij heeft ook een grote toename van insecten- en vogelsoorten waargenomen sinds hij stopte met het gebruik van pesticiden. ‘Het domino-effect is dat ik hier meer vogels heb dan ik zou moeten hebben. Veel bedreigde soorten vermenigvuldigen zich hier omdat de voedselbron hier is.’

Giftige stoffen

Pesticiden zijn chemicaliën die worden gebruikt om ongedierte, onkruid of andere organismen die de plantengroei beïnvloeden, af te weren, te vernietigen en te bestrijden. Hoewel effectief, bevatten pesticiden giftige stoffen die verreikende en soms chronische effecten kunnen hebben op de zintuigen en het zenuwstelsel van de mens. Ze werden voor het eerst ingezet in de jaren dertig om gewassen in de VS te beschermen. Al snel raakten veel landbouwgemeenschappen afhankelijk van het gebruik ervan vanwege het dramatische effect ervan op de opbrengsten. Tegenwoordig is ongeveer een derde van de landbouwproducten in de wereld afhankelijk van pesticiden.

Wereldwijd gebruik pesticiden

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) worden wereldwijd meer dan 1.000 soorten pesticiden gebruikt, waarbij herbiciden (49%), fungiciden en bactericiden (27%) en insecticiden (19%) tot de meest voorkomende behoren. In 1990 bedroeg de mondiale consumptie van pesticiden 1,69 miljard kg. Een cijfer dat de afgelopen twintig jaar met meer dan 57% gegroeid tot 2,66 miljard kg in 2020.

Tekst loopt door onder de foto!

Foto: Raw Pixel

Aanhoudende groei aangekondigd

Een rapport van het VN-Milieuprogramma voorspelt een aanhoudende groei van het gebruik van pesticiden. Omdat de wereldbevolking in 2050 naar verwachting uit 9,3 miljard mensen zal bestaan, is een verhoging van de voedselproductie met 60% nodig. Om aan deze vraag te voldoen, denken onderzoekers dat boeren nog meer pesticiden zullen moeten gebruiken.

Onderzoek Europese landbouwsystemen

Volgens een onderzoek naar Europese landbouwsystemen kan het geheel weglaten van pesticiden leiden tot een verlies van 78% aan fruitproductie, een afname van 54% in de groenteoogst en een verlies van 32% aan graanopbrengsten. Maar onze afhankelijkheid van pesticiden brengt ook aanzienlijke kosten met zich mee voor het milieu. Uit onderzoek blijkt dat pesticiden verantwoordelijk kunnen zijn voor het geurverlies bij honingbijen en zalm. Ook kunnen ze waterlichamen verontreinigen, waardoor aquatische ecosystemen worden bedreigd.

Pesticiden in de voedselketen

Pesticiden kunnen ook in de voedselketen terechtkomen, via een proces dat bekend staat als bioaccumulatie. Dit gebeurt wanneer een stof zich in het lichaam ophoopt omdat we deze niet kunnen afbreken. Omdat veel synthetische pesticiden niet door dieren of mensen kunnen worden afgebroken, kunnen ze uiteindelijk bioaccumuleren in lichaamsvet.
Dit kan schadelijke gevolgen hebben voor de menselijke gezondheid. Ondanks de mondiale regelgeving inzake het gebruik van pesticiden schat een onderzoek dat er jaarlijks ongeveer 385 miljoen gevallen van onbedoelde, acute pesticidevergiftiging plaatsvinden onder landarbeiders.
Bij het spuiten produceren pesticiden dampen die kunnen veranderen in luchtverontreinigende stoffen. In de VS wordt 37-54% van de pesticidengerelateerde ziekten onder landarbeiders toegeschreven aan verstuivingen. De symptomen kunnen variëren van hoofdpijn en misselijkheid tot een branderig gevoel op de huid.

Symptomen van blootstelling aan pesticiden

‘De meest voorkomende symptomen van blootstelling aan pesticiden zijn onder meer hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid en afscheiding uit de luchtwegen.’ Aldus voormalige kinderarts en medeoprichter was van de non-profitorganisatie GMO Science Michelle Perro. GMO Science is een openbaar platform waar artsen de impact van genetisch gemanipuleerde gewassen en voedingsmiddelen bespreken en analyseren. Acute gevolgen voor de gezondheid kunnen variëren van toevallen tot ademhalingsproblemen. De wijze en duur van de blootstelling en het type pesticide dat wordt gebruikt. Het is allemaalvan invloed op de impact op onze sensorische en zenuwstelsels. ‘Blootstelling door het inademen van pesticiden via onze longen kan giftiger zijn, omdat onze darmen microben bevatten die helpen verontreinigende stoffen te ontgiften’, zegt Perro.

Sensorische achteruitgang

Blootstelling aan pesticiden is ook in verband gebracht met sensorische achteruitgang. Een van de vroegst bekende incidenten vond plaats in de jaren zestig in de Japanse landbouwregio Saku. Inwoners van de regio bleken vaker visuele defecten te hebben na blootstelling aan organofosfaten. Het effect van de ziekte van Saku omvatte wazig zien, oogbewegingsstoornissen, bijziendheid en andere oogafwijkingen. Uit een onderzoek onder de bewoners in het gebied bleek dat naast boeren ook de vrouwen van boeren last hadden van een verminderde gezichtsscherpte en verlies van gezichtsvermogen.Naar allewaarschijnlijkheid zijn zij blootgesteld aan besmetting door thuisgebruik of door verstuiving van nabijgelegen velden.

Effect blootstelling aan pesticiden op reukvermogen

‘Wanneer pesticidenresiduen op hun huid of kleding van de landarbeiders zitten, kunnen de mensen om hen heen deze residuen inademen. Langdurige secundaire blootstelling kan leiden tot schadelijke gevolgen voor de gezondheid. Áldus hoogleraar epidemiologie en biostatistiek aan de Michigan State University Honglei Chen.
Chen maakt deel uit van een onderzoek van de Michigan State University uit 2019 waarin het effect van blootstelling aan pesticiden op het reukvermogen wordt onderzocht. De studie volgde 11.232 boeren gedurende een periode van twintig jaar. Van de onderzochte boeren ondervond 10,6% een gebeurtenis met hoge blootstelling aan pesticiden (HPEE). Een HPEE is niet officieel gedefinieerd en is afhankelijk van de interpretatie van de boeren van de ernst van hun blootstelling aan pesticiden. Boeren met een geschiedenis van HPEE hadden een 49% hogere kans op een slecht reukvermogen.

44% landarbeiders jaarlijks getroffen door pesticidevergiftiging

Uit een onderzoek uit 2020 bleek dat van de naar schatting 860 miljoen landarbeiders wereldwijd 44% jaarlijks wordt getroffen door pesticidevergiftiging. Dit komt door een gebrek aan beschermende uitrusting of defecte uitrusting, waardoor de blootstelling door huidabsorptie, inademing of inslikken toeneemt. ‘Wanneer pesticiden via inademing het lichaam binnendringen, omzeilen ze onze bloed-hersenbarrière en schaden ze de zenuwfunctie’, zegt Chen. ‘Als alternatief kunnen pesticiden via ons maag-darmkanaal in onze bloedbaan terechtkomen als ze worden ingeslikt.’

Ziekten van het zenuwenstelsel

Veel onderzoeken leggen ook een verband vast tussen het gebruik van pesticiden en ziekten van het zenuwenstelsel. Blootstelling aan pesticiden is in verband gebracht met aandoeningen zoals ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) en de ziekte van Parkinson. Uit een onderzoek van de Universiteit van Guelph in Canada blijkt dat pesticiden ervoor zorgen dat dierlijke cellen muteren op een manier die de effecten nabootst van mutaties waarvan bekend is dat ze de ziekte van Parkinson veroorzaken. In een ander onderzoek bleek dat insectenwerende pesticiden bij muizen een verhoogde DAT (dopaminetransporter-expressie) veroorzaakten. DAT is een type genexpressie dat ook wordt waargenomen bij personen met ADHD. Blootstelling aan pesticiden tijdens de zwangerschap of het vroege leven is ook in verband gebracht met de ontwikkeling van autisme bij kinderen.

Het ene gif is het andere niet

Omdat ze zijn ontworpen om zich op het zenuwweefsel van een organisme te richten, zijn insecticiden zoals organofosfaten, carbamaten en organochloorpesticiden giftiger dan herbiciden. Hoewel er sterke aanwijzingen zijn dat acute blootstelling aan grote hoeveelheden kan leiden tot schade aan het zenuwstelsel, wordt nog steeds onderzocht of chronische, matige blootstelling dezelfde impact heeft. Chen zegt dat het leggen van een duidelijk causaal verband tussen pesticiden en de verslechterende gezondheid een uitdaging blijft omdat ‘er veel milieugifstoffen in de atmosfeer zitten. Denk aan luchtverontreinigende stoffen, virussen en vluchtige organische stoffen… deze kunnen zich allemaal in het lichaam ophopen en een cumulatieve nadelige gevolgen voor de gezondheid.’

Tekst loopt door onder de foto!

Kinderen en ouderen extra kwetsbaar. Foto: Raw Pixel

Kinderen bijzonder kwetsbaar voor pesticiden

Kinderen zijn bijzonder kwetsbaar voor pesticiden vanwege hun fysiologie, snellere stofwisseling en gedrag. ‘Kinderen zitten vanwege hun lengte vaak dichter bij de grond. Ze vertonen ook frequente hand-op-mond-activiteiten, waardoor ze een groter risico lopen om per ongeluk pesticiden binnen te krijgen vergeleken met volwassenen’, zegt Perro. Volgens een artikel gepubliceerd in het tijdschrift Environmental Toxicology lopen kinderen het risico hogere doses pesticiden op te nemen vanwege de grotere inname van voedsel of vloeistoffen per kilo lichaamsgewicht.

Vergiftiging schoolkinderen

In 2014 kregen schoolkinderen in de Franse regio Bordeaux te maken met pesticidevergiftiging. Op een basisschool in de buurt van een wijngaard kregen 23 schoolkinderen last van misselijkheid, hoofdpijn en huidirritaties nadat er fungiciden in de wijngaard waren gespoten. De zaak resulteerde in een boete van €30.000 voor de twee betrokken wijngaarden, nadat een particuliere rechtszaak was aangespannen door twee Franse milieuverenigingen Sepanso en Génération Futures.

Vergiftigde kinderen over de hele wereld

Gevallen van kinderen die ziek worden door blootstelling aan pesticiden zijn over de hele wereld te vinden. Van Hawaï tot Nieuw-Zeeland. In India is pesticidevergiftiging onder kinderen al tientallen jaren een belangrijk probleem voor de volksgezondheid. Uit een onderzoek waarin de impact van het landbouwpesticiden ALP op kinderen op het platteland van Noord-India werd gedocumenteerd, bleek dat van de 30 kinderen die op de intensive care waren opgenomen, 14 kinderen de pesticidevergiftiging niet overleefden.

Ook ouderen extra kwetsbaar

Ouderen zijn ook bijzonder kwetsbaar vanwege hun dunnere huid, waardoor het risico op vergiftiging door contact met de huid toeneemt. Naarmate hun orgaanfuncties verslechteren, kan het langer duren voordat de lever en de nieren gifstoffen verwijderen, waardoor de kans groter wordt dat pesticiden zich in hun lichaam ophopen en fysieke of neurologische schade veroorzaken.

Het gevaar van gifresten

Hoewel vergiftiging door pesticiden waarschijnlijker is tijdens acute of chronische blootstelling, zijn consumenten vatbaar voor accidentele inname of huidcontact. Het is niet ongebruikelijk dat er resten van bestrijdingsmiddelen op verse producten achterblijven. In 2022 ontdekte de Amerikaanse Environmental Working Group (EWG) dat meer dan 70% van de niet-biologische verse producten residuen van potentieel schadelijke pesticiden bevatten. In een rapport van de Europese Voedselveiligheidsautoriteit uit 2020 over residuen van bestrijdingsmiddelen in voedsel werd vastgesteld dat 29,7% van de producten een of meer resten bevatte die gelijk waren aan of onder de toegestane limieten, terwijl 1,7% de wettelijke limiet overschreed.
Op basis van gegevens verzameld door de WHO en de Voedsellandbouworganisatie zullen regeringen en intergouvernementele multifunctionele voedselnormen vaststellen en ‘maximale restlimieten’ vaststellen voor pesticiden in verschillende soorten voedsel.

Hoe verwijder je de resten van bestrijdingsmiddelen?

Consumenten hebben misschien beperkte controle over de frequentie en de hoeveelheid pesticiden die op hun voedsel worden toegevoegd, maar de negatieve effecten kunnen verzacht worden door hun huid goed te reiniger ndat ze in aanraking zijn geweest met gewassen diemet pesticiden zijn behandeld. Het is mogelijk dat het pesticidengehalte met 10-80% wordt verminderd door middel van kook- en verwerkingsmethoden zoals blancheren, koken en braden. Uit een vergelijkend onderzoek uit 2022 bleek dat wassen met water of koken de meest effectieve manier is om resten van bestrijdingsmiddelen te verwijderen.

‘Red bijen en boereninitiatief’

Als onderdeel van de EU-strategie om over te stappen op een duurzamer voedselsysteem heeft de Europese Commissie zich ertoe verbonden om zowel het gebruik als het risico van pesticiden tegen 2030 te halveren. Maar sommige landbouwgemeenschappen vinden dit doel nog steeds onvoldoende. Een groep landarbeiders en consumenten heeft het ‘Red bijen en boereninitiatief’ gevormd, waarin wordt opgeroepen tot een vermindering van het gebruik van pesticiden met 80% tegen 2030 en een volledige uitfasering tegen 2035. 

Foto: PxHere

Farm Innovator of the year

Succesverhalen zoals die van Parton laten zien dat landbouw zonder synthetische inputs mogelijk is. Tijdens de British Farming Awards 2020 werd Parton uitgeroepen tot ‘Farm Innovator of the Year’ vanwege deze biologische aanpak zonder grondbewerking.
Sinds hij pesticiden heeft vervangen door stikstofbindende bacteriën, zegt hij dat zijn opbrengsten hetzelfde zijn gebleven of de voorgaande jaren hebben overtroffen. De boerderij bespaart € 101.142,- per jaar aan pesticiden vergeleken met 10 jaar geleden.

Er is geen planeet B

‘Vorige eeuw was de chemische eeuw’, zegt hij. ‘Deze eeuw wordt de biologische eeuw, omdat we de planeet waarop we leven niet kunnen blijven vervuilen.’ ‘Ik boer in het hart van de natuur en creëer een gezond ecosysteem op de boerderij voor de komende generaties’, zegt Parton. ‘Samen kunnen we de veranderingen doorvoeren die nodig zijn om de planeet waarop we leven te genezen. Er is geen planeet B.’

Bron: BBC Future
Lees ook: Vervanging vlees door plantaardige producten kan risico op diabetes en hartziekten verlagen!

Voorbehoud
Deze informatie is met de grootst mogelijke zorg samengesteld, in sommige gevallen uit verschillende informatiebronnen. (Interpretatie)fouten zijn niet uitgesloten. Er kan dus geen enkele wettelijke verplichting aan deze tekst worden ontleent. Iedereen die met dit onderwerp te maken krijgt, heeft zelf de verantwoordelijkheid om zich in de materie te verdiepen!